Daar zijn ze dan, sneller dan ik zelf doorhad: de feestdagen. Dat dit de eerste feestdagen zonder ons zoontje Mil zouden zijn, klopt niet. We hebben namelijk nog nooit feestdagen mét Mil gehad. Het zouden eigenlijk de eerste feestdagen met Mil moéten geweest zijn – en dat is helaas niet onze realiteit.

Mil zou geboren worden op 2 september. Van zodra je weet dat je zwanger bent, stel je in recordtempo een kalender op voor het komende jaar. Bij ons ging dat als volgt: Mil zou twee maanden zijn als we op familieweekend gingen, bijna 4 maanden als de feestdagen er aankwamen en tegen de zomer van 2023 zouden we een kruipende peuter in huis hebben. Dat niks daarvan werkelijkheid geworden is, is even slikken. We leerden Mil kennen op 10 april 2022, veel te vroeg helaas.

Toen me gevraagd werd om een artikel te schrijven rond ‘de feestdagen doorkomen zonder je overleden kindje’ had ik daar mijn bedenkingen bij. Wat wist ik daar nu van, ik moest mijn ‘eerste keer’ op dit vlak nog beleven. Ik heb geen flauw benul wat de feestdagen met me zullen doen en hoe ik die zal beleven. Dus ging ik op zoek naar antwoorden bij andere mama’s en papa’s met ‘meer ervaring’. Op die manier hoop ik me in één of andere mate te kunnen voorbereiden op die dagen.

Naar aanloop van de feestdagen benoemen veel ouders het belang van ‘Wereldlichtjesdag’ en de betekenis hiervan voor hen. Het is de dag waarop mensen wereldwijd samenkomen om een kaarsje aan te steken om op die manier hun overleden kindje te herdenken. Een symboliek die bij meerdere ouders terugkomt: ze gaan op zoek naar een extra sprankeltje gezelligheid, naar symboliek om hun overleden kindje een fysiek plekje te geven in hun huis. Kaarsen, lichtjes, sterretjes, vlinders, … Iets wat hen de tijd en ruimte geeft om stil te staan bij hun kindje, dat vorm geeft aan het gemis en de liefde die ze voelen.

Mijn vriend en ik hebben vaak gesprekken over met welke namen we onze wenskaarten ondertekenen. Schrijven we Mil zijn naam er àltijd bij, enkel bij de dichte vrienden die ons verhaal van dichtbij volgden? Enkel op kerstkaartjes of ook op gelukwensen die we de wereld insturen wanneer onze vrienden jarig zijn, trouwen, een baby krijgen? En wat met rouwkaartjes? We zijn er nog steeds niet over uit en zijn er ons ondertussen van bewust dat er wellicht nooit één volledig antwoord op deze vraag zal komen. We doen wat goed voelt, precies wat ik ook merk bij andere mama’s en papa’s. Sommigen vinden het fijn om hun overleden kindje er overal bij te schrijven, anderen hebben dat nooit gedaan. En de clue? Het is allemaal oké. We moeten doen wat goed voelt, en het valt nu eenmaal niet in één definitie te gieten wat dat precies betekent.

Maar wat kan ik nu precies doen voor mezelf tijdens de feestdagen die eraan komen? Preventief, maar ook wanneer het me toch allemaal wat te veel zou worden? De meeste mensen raden me rust aan. Muziek aanzetten, een warm bad opzoeken, me omringen met de mensen die me graag zien en waar ik gewoon helemaal mezelf kan zijn – verdriet inclusief. Ik vind het nu al een geruststellende gedachte. Ik word er ook aan herinnerd om te blijven aangeven aan mijn vrienden en familie wat ik precies nodig heb. Voor de ene is dat alleen zijn, cocoonen met je partner en gezin. De ander wil graag mensen om zich heen en net zo veel ruimte krijgen om over het kindje te praten als goed voelt.

Er kwamen creatieve acties uit de bus om onze kindjes aanwezig te houden in huis. Van (houten) kerstballen met naam in de boom, over de naam of het symbooltje van je overleden kindje op het kerstkaartje tot specifieke cadeautjes voor je overleden baby’tje onder de kerstboom. Mijn vriend Martijn verwerkte deze antwoorden in een latere rubriek, waar we een visuele creatie maakten van al deze fijne manieren.

Uit de verschillende antwoorden leer ik ook dat het verdriet wel wat verandert, dat het altijd wat zoeken blijft naar wat comfortabel en fijn voelt, maar dat dat geen enkel jaar hetzelfde is. Eén mama verwoordde het zo mooi, zo treffend: “We blijven het zonde vinden dat ze niet kon blijven, maar het is wat het is. Altijd eentje te weinig, altijd eentje te kort!” Verschillende mama’s geven ook aan dat ze het als pijnlijk en verdrietig ervaren dat Kerstmis nooit meer hetzelfde is, en vooral dat het de omgeving is die er steeds minder aandacht aan geeft. Terwijl het voor ons een blijvend verdriet is, ‘vervaagt’ het kindje op de één of andere manier een beetje bij de rest.

Lieve Loes, Sarah, Eva, Nadine, Jantje, Kimberley, Ann, Yoni & Carmen, bedankt voor jullie input, het delen van jullie verdriet maar ook jullie mooie, hoopvolle woorden. Ik wens jullie en alle andere mama’s, papa’s, grootouders, tantes, nonkels, neefjes, nichtjes, vrienden, meters, peters en iedereen die een lege stoel heeft aan de kersttafel – of dat nu een grote of een kleine stoel is – een hele warme, gezellige kerstperiode toe. Omring je met de mensen die voor jou comfortabel aanvoelen en doe wat heerlijk goed voelt voor jou!

Astrid, mama van Mil*